Rozwój technologii cyfrowych jeszcze stosunkowo niedawno nie kojarzył się zbyt mocno z rozwiązaniami dotyczącymi budownictwa. W kontekście elektroniki użytkowej można było myśleć głównie o coraz nowocześniejszych komputerach i telefonach. W pierwszych latach bieżącego wieku sytuacja zaczęła jednak ulegać stopniowej zmianie. Jednym z pionierskich rynków były Stany Zjednoczone, gdzie do 2012 roku pojawiło się około 1,5 miliona systemów smart home. Obecnie inteligentny dom to rozwiązanie, które posiada już ponad 50 milionów amerykańskich gospodarstw domowych. W Polsce popularność systemów inteligentnego domu na razie jest mniejsza, co wynika między innymi z powodów finansowych. Niemniej jednak widzimy, że coraz więcej osób zadaje w Internecie pytanie co to jest inteligentny dom. Postanowiliśmy zatem wyjaśnić, czym cechują się systemy automatyki domowej (tzw. domotyki).
Spis treści
Co to jest inteligentny dom i do czego służy?
System domu inteligentnego to na tyle nowe rozwiązanie w polskich warunkach, że warto najpierw wyjaśnić na czym dokładnie ono polega. Mianowicie, inteligentny dom to zespół urządzeń, które potrafią w odpowiedni sposób kontrolować takie aspekty, jak chociażby oświetlenie, temperatura, rozrywka, działanie urządzeń gospodarstwa domowego oraz bezpieczeństwo. System domu inteligentnego zwykle składa się z jednostki sterującej (tzw. centralki) oraz zespołu podłączonych czujników i urządzeń. Wspomniany system można rozbudowywać (oczywiście przy zachowaniu wymagań dotyczących kompatybilności). System domu inteligentnego jest związany z koncepcją tak zwanego Internetu rzeczy (ang. Internet of Things). Zakłada ona współdziałanie podłączonych urządzeń, z którymi w interakcje może wchodzić również sam użytkownik.
Warto wiedzieć, że sama idea automatyki domowej jest znacznie starsza od obecnych rozwiązań, które określamy jako dom inteligentny (potocznie smart dom). Historia szeroko pojętych systemów automatyki domowej rozpoczyna się od pierwszych projektów urządzeń, które obecnie wydają się zupełnie podstawowe i proste. Przykładem może być pralka, lodówka, zmywarka, żelazko elektryczne lub piekarnik. Oszczędność czasu i pracy wynikająca z działania tych urządzeń była pierwszym krokiem na drodze do współcześnie rozumianej automatyki domowej (domotyki).
Ważny cel systemów automatycznego domu jest bowiem identyczny, jak chociażby pralki automatycznej. Mowa o zapewnieniu wygody i oszczędności czasu. Chodzi na przykład o to, żeby użytkownik nowoczesnego domu mógł sterować światłem lub ogrzewaniem z poziomu smartfona i bez konieczności wykonywania wielu skomplikowanych operacji. System domu inteligentnego ma na celu głównie wygodę i bezpieczeństwo użytkownika. Dodatkowym celem jest oszczędność energii. Poza obniżką rachunków dla właściciela domu lub mieszkania chodzi również o coraz bardziej akcentowane aspekty, które dotyczą wpływu emisji dwutlenku węgla na środowisko naturalne.
Sama nazwa inteligentny dom może sugerować, że opisywane rozwiązania są dostępne wyłącznie dla właścicieli domów. Okazuje się jednak, że inteligentne mieszkanie również jest ciekawą i dostępną koncepcją. Powinna być ona jednak realizowana w nieco inny sposób niż w przypadku domu. Różnica polega na przykład na tym, że właściciel lokalu mieszkalnego nie posiada wyłącznej kontroli nad piecem centralnego ogrzewania w bloku. Taka osoba może jednak zainstalować odpowiednie głowice termostatyczne, które pozwolą z poziomu smartfona kontrolować ilość zużywanego ciepła.
Z czego może składać się inteligentny dom?
Systemy smarthome (smartdom) to temat, który rozwija się praktycznie z roku na rok. Producenci zaskakują nas nowymi rozwiązaniami, w przypadku których problemem niestety może być cena. Mnogość różnych możliwych do podłączenia oraz skonfigurowania urządzeń sprawia, że projektowanie inteligentnego domu jako kompleksowego systemu nie jest łatwe. Warto pozostawić to zadanie specjalistom, którzy najlepiej wiedzą, jak w ramach danego budżetu można dobrze zbudować inteligentny dom lub inteligentne mieszkanie.
Tak jak już wspomnieliśmy, system domu inteligentnego może się składać z wielu różnych elementów. Poszczególne części inteligentnego domu komunikują się ze sobą oraz z elementem sterującym przy pomocy określonego standardu bezprzewodowego (Wi-Fi lub Z-Wave/ZigBee) lub przewodowo. Używanie przez poszczególne urządzenia identycznego standardu komunikacji jest oczywiście warunkiem ich prawidłowego działania oraz współpracy. Prosta komunikacja poprzez Bluetooth dotyczy najczęściej sterowania pojedynczymi urządzeniami z poziomu smartfona, a nie całym systemem. Najpopularniejsze elementy smarthome, które mogą zostać połączone w jeden system to (oprócz centralki):
- urządzenia kontrolujące ogrzewanie, wentylację oraz klimatyzację ( heating, ventilation and air conditioning – HVAC)
- systemy kontroli oświetlenia pozwalające m.in. na monitorowanie zużycia energii przez źródła światła oraz tworzenie tzw. scen świetlnych
- inteligentne gniazdka (smart plug) oraz przyciski/włączniki
- czujniki wykrywające obecność mieszkańców (np. dzięki monitorowaniu stężenia dwutlenku węgla) i dostosowujące np. ogrzewanie do liczby osób w budynku
- urządzenia sterujące sprzętem AGD, które mogą np. zostać zaprogramowane do włączania pralki automatycznej wtedy, gdy panele słoneczne generują najwięcej prądu
- systemy bezpieczeństwa domowego pozwalające na zdalny podgląd sytuacji w domu, kontrolę wejścia do domu (również przez zwierzęta domowe), zdalne zamykanie wszystkich drzwi i okien oraz aktywację alarmu w określonych sytuacjach
- czujniki dymu, wilgoci oraz tlenku węgla aktywujące alarm w razie wykrycia prawdopodobieństwa wycieku, pożaru lub zaczadzenia
- systemy automatyzacji pomagające osobom starszym i schorowanym
- systemy śledzące zachowanie dzieci oraz zwierząt domowych
- inteligentne systemy kuchenne powiązane np. z lodówką internetową
- inteligentne systemy audio
- asystenci głosowi tacy jak chociażby Amazon Alexa
Powyżej zaprezentowaliśmy tylko najpopularniejsze i najbardziej użyteczne przykłady urządzeń, które mogą tworzyć system domu inteligentnego. Dostępne są również inne opcje takie jak chociażby systemy służące do sterowania inteligentnym łóżkiem. W praktyce jedynym ograniczeniem dla osób zamierzających zbudować system smarthome (smartdom) są kwestie kosztowe. Warto mieć również na uwadze fakt, że nie wszystkie najnowsze rozwiązania i nowinki są od razu dostępne w Polsce. Nasz kraj nie jest bowiem wiodącym rynkiem dla firm, które pozwalają budować inteligentny dom lub inteligentne mieszkanie.
Od czego trzeba zacząć automatyzację domu?
Zdecydowana większość osób, które chcą zbudować inteligentny dom lub inteligentne mieszkanie, niestety nie posiada bardzo dużych możliwości finansowych. Dotyczy to między innymi inwestorów, którzy po budowie prywatnego domu będą spłacać spory kredyt mieszkaniowy. Takie osoby mogą się zastanawiać, jaki system inteligentnego domu będzie najlepszy na początek. Chodzi o rozwiązanie zapewniające najlepszą relację kosztu i efektów, a także dające opcje późniejszej rozbudowy w miarę wzrostu kwoty możliwej do przeznaczenia na smartdom.
Podstawowe pytanie, na jakie powinna odpowiedzieć osoba zainteresowana inteligentnym domem dotyczy tego, czy zamierza ona zbudować przewodową sieć połączeń. Taki wariant zapewnia większe możliwości i eliminuje problemy z łącznością bezprzewodową, ale jednocześnie wymaga ingerencji w mury oraz instalacje. Dlatego wariant przewodowy jest zalecany przede wszystkim osobom planującym zakup nowego mieszkania lub domu w stanie deweloperskim, budowę domu lub generalny remont swojego lokum. Pozostali właściciele nieruchomości, których interesuje projektowanie inteligentnego domu wybiorą raczej rozwiązania bezprzewodowe.
Jeżeli bezprzewodowy inteligentny dom ma być systematycznie rozbudowywany, to trzeba sprawdzić, czy w ramach danego systemu można będzie kupić wszystkie potrzebne urządzenia. Najlepiej jest oczywiście „trzymać się” jednego producenta, ale wariant zakładający wybór jednego protokołu łączności też jest dopuszczalny. Łączenie urządzeń porozumiewających się na odległość różnymi protokołami łączności to opcja dla zaawansowanych. Warto o tym pamiętać jeśli na przykład w Internecie znajdziemy używane elementy inteligentnego domu w atrakcyjnej cenie. Takich ofert jest coraz więcej, ale nie muszą być one dobrym rozwiązaniem.
Osoba zamierzająca stworzyć kompleksowy system domu inteligentnego powinna przede wszystkim zasięgnąć porady eksperta. Taka zasada nie dotyczy osób, które na razie eksperymentują z urządzeniami o niewielkiej wartości (np. pojedynczymi lampkami sterowanymi smartfonem) lub posiadają niezbędną wiedzę. Wydaje się, że dobrym wyborem na start może być smartdom posiadający następujące elementy: inteligentne oświetlenie oraz gniazdka, system sterowania ogrzewaniem, podgląd z kamer do monitoringu, a także inteligentne czujniki.
Czy inteligentny dom jest bardzo drogi?
Duże zróżnicowanie dostępnych opcji wpływa na koszt, jakim cechuje się inteligentny dom. Inwestor budujący nowy dom będzie musiał się liczyć z wydatkiem rzędu 300 zł/mkw. – 400 zł/mkw. za typowy system inteligentnego domu, który pozwala wygodnie sterować światłem, ogrzewaniem oraz opuszczaniem rolet. W przypadku bardziej zaawansowanych systemów budowanych od podstaw, analogiczna cena za inteligentny dom lub inteligentne mieszkanie wyniesie np. 500 zł/mkw. A zatem koszty systemu smartdom nie są niskie. Warto jednak pamiętać, że instalacja przewodowych rozwiązań z zakresu inteligentnego domu uwzględnia koszty, które tak czy inaczej należałoby ponieść. Chodzi między innymi o fakt, że wiele osób rezygnujących z systemu inteligentnego domu, mimo wszystko zainstaluje pewne elementy automatyki. Chodzi na przykład o panele do sterowania systemem alarmowym oraz centralnym ogrzewaniem. Takie urządzenia nie będą jednak ze sobą współpracowały.
Kolejna ważna uwaga dotyczy inteligentnych gniazdek oraz włączników. Ich instalacja oznacza oszczędność finansową związaną z brakiem tradycyjnych urządzeń. Należy też wziąć pod uwagę oszczędności powiązane z faktem, że użytkownik domu nie musi wykonywać wielu czynności w sposób ręczny i powtarzalny. Projektowanie inteligentnego domu podobnie jak projekt wielu innych domowych inwestycji (np. ogrzewania pompą ciepła) może uwzględniać okres zwrotu kosztów. W przypadku smarthome, korzyści nie będą związane tylko z niższymi rachunkami, lecz również z oszczędnością czasową. Szacuje się, że dzięki automatyzacji wykonywania powtarzalnych czynności (np. sterowania roletami i ogrzewaniem), system smartdom może się zwrócić już po kilkunastu latach.
Warto nadmienić, że system domu inteligentnego coraz częściej jest dostępny w ramach inwestycji deweloperskich (za dopłatą), co może oznaczać zarówno oszczędności kosztowe jak i możliwość wygodnego pokrycia kosztów instalacji w ramach kredytu finansującego całe lokum. Jeżeli klient dewelopera wybierze zarówno system domu inteligentnego, jak i wykończenie pod klucz, to jego wkład czasowy w przygotowanie wygodnego wnętrza będzie znikomy.
Czy inteligentny dom to rozwiązanie dla każdego?
W ramach podsumowania, postanowiliśmy odpowiedzieć na pytanie, czy inteligentny dom jest rozwiązaniem dla każdego. Chodzi o to, czy nie tylko entuzjaści nowoczesnych technologii powinni wziąć pod uwagę koncepcję smarthome. Poza oczywistymi oszczędnościami czasowymi oraz finansowymi, które można obliczyć poprzez okres zwrotu inwestycji, warto rozważyć inną kwestię. Wydaje się, że trendy związane z rosnącymi kosztami ogrzewania oraz prądu będą stopniowo wymuszać popularyzację pewnych rozwiązań z zakresu smartdom. Chodzi między innymi o automatyczne ograniczenie kosztów ogrzewania lub oświetlenia w razie wyjścia domowników.
Nie można wykluczać, że takie rozwiązania już za kilkanaście lat będą ustawowym standardem w przypadku nowych domów i mieszkań. Poza tym rośnie świadomość dotycząca zalet automatyzacji. Dlatego osoba odsprzedająca inteligentny dom lub inteligentne mieszkanie śmiało może uwzględnić poniesione koszty w ramach oczekiwanej ceny sprzedaży.
Dodaj komentarz